İslam dininde kutsal kabul edilen gecelerden
biridir. Şaban ayının 14. gününü 15.
gününe bağlayan gecesi Berat gecesidir. Osmanlı
İmparatorluğu’ nda II. Selim’
den itibaren minarelerde
kandil yakılmasıyla kandil adını
almıştır.Sözlükte muaf, özgür olma
anlamlarına gelen “ berâet” 30
kelimesi halk arasında zamanla
“ berat” şeklinde yaygınlık kazanmıştır.
Berat Kandili olarak
idrak edilen gece “ Mübarek
Gece” , “ Sakk (Sened) Gecesi” ,
“ Berâe Gecesi” , “ Rahmet Gecesi”
gibi isimlerle anılmıştır.
Berae ve sakk gecesi denilmesi
hususunda şöyle denilmiştir:
“ Harac tamamen alındığı zaman
temize çıkmalarını dile getiren bir sened yazıldığı
gibi, Allah (cc) da bu gece kullarına beraet
yazar.” 31 Şaban ayının on beşinci
gecesinde mü’ minlerin Allah’ ın bağışlaması
neticesinde günahlardan kurtulacağı umuduyla
bu geceye Berat Kandili veya gecesi
denmiştir (Ünsal, 2003, syf.475).
Berat, Arapça ’ da temize çıkma anlamına
gelir. İslam inancına göre bu gecenin
bereketli ve feyzli bir gece olması sebebiyle
Mübarek Gece; günahların affı ve kulların temize
çıkarılması sebebiyle de Berat Gecesi ve
kulların ihsana kavuşmaları nedeniyle de
Rahmet Gecesi gibi adlar da verilmiştir.
Bir kısım Müslümanlar bu geceyi ibadet
ve taatle geçirmenin pek çok sevabı ve feyzi
olduğuna inanır. Bu konuda peygamberimiz
Hz. Muhammed (s.a.v)’ in bir hadisi bulunmaktadır.
"Şaban ayının on beşinci gecesi olduğu
zaman, gecesinde ibadete kalkın. Ve o gecenin
gündüzünde (kandilden sonraki gün) oruç
tutunuz. Çünkü o gece güneş batınca Allah-u
Teâlâ o andan fecir oluncaya kadar: 'Benden
mağfiret dileyen yok mu, onu mağfiret edeyim.
Benden rızık isteyen yok mu,
onu rızıklandırayım. (Bir belâ ile)
müptelâ olan yok mu, ona kurtuluş
vereyim' buyurur." (İbn Mâce)
Ayrıca Berat gecesi, Kur'an-ı
Kerim'in Levh-i Mahfuz’ dan
Dünya semasına toptan indirildiği
gecedir. Buna "inzâl" denir.
Berat Gecesi için Arapça
eserlerde “ şabanın ortasındaki
gece” , “ mübarek gece” , “ rahmet
gecesi” ve “ sak (belge) gecesi”
manalarına gelen terkipler
kullanılmaktadır.
Duhan Suresi, 44/3.ayetinde
geçen “ mübarek gece” ifadesi İslam alimlerinin
çoğunluğunun görüşüne göre Kadir gecesi
olduğu düşünülmektedir. Ancak İkrime b.
Ebû Cehil’ in de dahil olduğu bir grup alim
ise söz konusu ayetin Berat gecesine işaret ettiği
kanaatindedirler.
Enes b. Malik (r.a.) Resûlullah sallallahu
aleyhi ve sellem’ i şöyle buyururken dinledim
dedi: “ Allah Teâlâ şöyle buyurdu: “ Ey
Âdemoğlu! Sen bana dua ettiğin ve benden
affını umduğun sürece,
işlediğin günahlar ne kadar çok olursa
olsun, onların büyüklüğüne bakmadan seni
bağışlarım. Ey Âdemoğlu! Günahların gökyüzünü
kaplayacak kadar çok olsa, sonra da
benden affını dilesen, seni affederim.
Ey Âdemoğlu! Sen yeryüzünü dolduracak
kadar günahla karşıma gelsen; fakat bana
hiçbir şeyi ortak koşmamış olsan, şüphesiz
ben de seni yeryüzü dolusu bağışla karşılarım.”